Onderzoek: wat vinden Nederlanders van hun organisatiecultuur?
Hoe prettig en succesvol werkt jouw organisatie? Hoe snel hebben jullie je aangepast aan corona? Dat hangt voor een groot deel af van de organisatiecultuur. Cultuur bepaalt “hoe we de dingen hier doen” en dus hoe collega’s en managers met je omgaan, wat je wel en niet zegt, wat belangrijk is, hoe hard je werkt, hoe lang je vergadert, hoe de bedrijfsresultaten zijn, waarmee je wegkomt en wat taboe is. Oftewel: Cultuur doe je zelf, want je draagt zelf bij aan die werkcultuur - zoals cultuurconsultant Marcella Bremer laat zien in haar nieuwe boek “Cultuur doe je zelf”.
We zijn toe aan verandering, zo blijkt uit Bremer’s onderzoek met de cultuurmeting OCAI. Deze meting is gebaseerd op het Concurrerende Waarden Model en scoort de huidige en de gewenste cultuur.
Meer dan 136.000 respondenten (wereldwijd) beoordeelden hun organisatiecultuur via OCAI Online, dat de cultuurmeting online aanbiedt. Daaronder ruim 13.000 Nederlandse respondenten, die in alle sectoren werken, als leidinggevenden en medewerkers, in allerlei functies met verschillende opleidingsniveaus en leeftijden. Het gemiddelde cultuurprofiel van Nederland laat zien hoe we nu werken, en wat organisaties kunnen verbeteren.
Die Nederlandse organisatiecultuur moet flexibeler: meer op verandering, leren en samenwerking gericht. Dat past bij de snelle veranderingen, zoals bijvoorbeeld door de onverwachte corona-crisis, door de razende technologische ontwikkelingen, ons wereldwijde handelsnetwerk en de hoogopgeleide diensteneconomie van Nederland.
Wat opvalt is dat leidinggevenden en medewerkers het eens zijn over meer flexibiliteit. Dat zie je als je het cultuurprofiel apart uitrekent voor deze twee groepen.
Hoe doen we de dingen op het werk?
Het Concurrerende Waarden Model beoordeelt organisatiecultuur volgens de dimensies interne-externe gerichtheid en stabiliteit-flexibiliteit.
Een organisatie met een interne oriëntatie kijkt naar binnen: gericht op samenwerking en coördinatie van activiteiten. Dit leidt tot een neiging om af te stemmen op de groep. Met een externe oriëntatie kijkt een organisatie naar buiten; wat er mogelijk is met technologie, wat de concurrentie doet, wat klanten willen. Dit kan leiden tot meer differentiatie en is meer individueel georiënteerd.
Organisaties die stabiliteit waarderen houden van duidelijke structuren, planning, budgetten, procedures en betrouwbaarheid. Organisaties die flexibiliteit waarderen accepteren dat je niet alles kunt beheersen en passen zich snel aan, waardoor ze meer kijken naar mensen en activiteiten dan naar structuren, procedures en plannen.
Zo krijg je vier cultuurtypen: de ondernemende Creëercultuur (“doe nieuwe dingen”), de mensgerichte Samenwerkcultuur (“doe dingen samen”), de procesmatige Beheerscultuur (“doe dingen correct”) en de resultaatgerichte Presteercultuur (“doe dingen snel”).
De grootste tegenstellingen bevinden zich op de schuine assen. De Samenwerkcultuur is intern gericht, flexibel en mensgericht - terwijl de Presteercultuur extern gericht, stabiel en resultaatgericht is. Hier vinden we de bekende tegenstelling mensgericht versus taakgericht.
De andere grote tegenstelling is tussen de procesgerichte Beheerscultuur (intern gericht, stabiel, voorzichtig en conformerend) en de ondernemende Creëercultuur (extern gericht, flexibel, risicobereid en autonoom). Hier vinden we de dimensie voorzichtigheid versus risicobereidheid.
Doe dingen samen én correct
In Nederland is het gemiddelde cultuurprofiel vooral intern gericht; de flexibele/mensgerichte Samenwerk- en de stabiele/procesmatige Beheerscultuur zijn hier dominant. Hoe doen we de dingen dus? We doen het samen en correct: we overleggen veel, werken samen, kennen collega’s goed - en we werken planmatig, volgens procedures, voorzichtig en gedetailleerd. Denkend aan Holland stromen we samen door laagland heen. Dat mag sneller en vernieuwender - vindt werkend Nederland. Waar zijn de hoogvliegers, de diepte- en hoogtepunten, de stroomversnellingen?
De grootste gewenste verschuiving is die van risco-mijden naar leren en risico-nemen: van de huidige 26,72 punten Beheerscultuur naar 27,46 punten Creëercultuur in de gewenste cultuur. Een toename van 6,69 punten Creëercultuur, een afname van 5,73 punten Beheerscultuur.
Maar ook van taak- naar meer mensgericht: de huidige 21,9 punten Presteercultuur mag 5,39 punten minder ten gunste van de gewenste 35,04 Samenwerkcultuur (die toeneemt met 4,43 punten).
Die verschuivingen lijken klein, maar in het Concurrerende Waarden Model zijn ze substantieel, zeker bij een aantal van 13.000 respondenten.
Op een totaal van 100 punten verschuift de gewenste cultuur 22,3 punten. Anders gezegd: 22% van de Nederlandse organisatiecultuur mag beter.
Creëercultuur: 20,77 nu - 27,46 gewenst
Samenwerkcultuur: 30,61 nu - 35,04 gewenst
Beheerscultuur: 26,72 nu - 20,99 gewenst
Presteercultuur: 21,9 nu - 16,51 gewenst
Doe dingen samen en vooral: doe nieuwe dingen!
Leidinggevenden én werknemers wensen meer Samenwerkcultuur en de flexibele, extern-gerichte Creëercultuur als belangrijkste cultuurtypen. We willen het samen blijven doen, maar ook nieuwe dingen. We blijven overleggen, samenwerken, collega’s vertrouwen en helpen - maar we willen meer leren, uitdagingen en onze nek uitsteken, gezonde discussie en verandering, dingen uitproberen en een innovatieve en inspirerende visie. Ondernemend, open voor verandering en nieuwe dingen, dynamisch - zonder de samenwerking met collega’s kwijt te raken.
We willen van het te-veel aan regels af, al die administratie en de werkdruk. Denk aan micro-management, bureaucratie, gebrek aan eigenaarschap als je op de handtekening van je leidinggevende moet wachten. Of uitgeput zijn van een hoge werkdruk, en op jezelf aangewezen zijn zonder veel steun omdat al je collega’s het ook te druk hebben.
Professionals willen thuiswerken, verantwoordelijkheid en vertrouwen krijgen, beter worden in hun vak, steun van vertrouwde collega’s, iets goeds doen voor de wereld, én flexibiliteit. Vertel ze niet voortdurend hoe ze dingen moeten doen, wat er wel en niet mag, en controleer en meet niet alles.
Respondenten neigen daarom naar de Samenwerk- en Creëercultuur. Onderzoek laat zien dat organisatieresultaten ook vaak bevorderd worden door deze cultuurtypen.
De stabiele Beheers- en Presteercultuur werkten prima in de twintigste eeuw. Maar de huidige wereld vraagt om flexibiliteit, leidinggeven in onzekerheid, risico’s nemen, experimenteren omdat analyse te lang duurt. We werken temidden van uitdagingen: de globalisering waardoor marges onder druk staan en invloeden elders voor disrupties hier zorgen, de klimaatcrisis en de snelle opmars van technologie en digitalisering.
Het is belangrijk dat organisaties luisteren naar wat “mensen wensen” én de sterke punten van Samenwerk- en Creëercultuur benutten in deze tijd. Organisaties staan voor een inhaalslag - zoals duidelijk werd in de corona pandemie toen thuiswerken opeens wél moest en kon, leidinggevenden meer moesten loslaten, professionals op zichzelf aangewezen waren (“leer het maar even, gewoon doen!”) en werk en privé door elkaar liepen. Het belangrijkste werk werd toch gedaan (controle en toestemming of niet), prioriteiten veranderden (planning of niet) en we gingen nieuwe dingen doen (procedure of niet).
De behoefte aan zekerheid, planning en control is een belangrijke drijfveer in organisaties (ze zijn er om te organiseren - en dat betekent standaardiseren) maar we zijn met zijn allen aan het leren loslaten, improviseren en uitproberen. En wat blijkt? We kunnen en willen het. We gaan samen nieuwe dingen doen.
Als je strategie en structuur, je procedures en planning achterhaald zijn door de werkelijkheid, dan zijn het papieren tijgers. Zolang je organisatiecultuur maar niet achterhaald is en hindert! Een effectieve organisatiecultuur helpt mensen samen leren, samenwerken en tijdig aanpassen - terwijl de sterke punten van “hoe we de dingen hier doen” behouden blijven in dit collectieve geheugen - en langzaam mee-ontwikkelen.
Is jullie organisatiecultuur er klaar voor?
De gemiddelde organisatiecultuur moet flexibeler worden, meer op verandering, leren en samenwerking gericht als we succesvol willen zijn in de toekomst. Zeker gezien de huidige veranderingen, zoals bijvoorbeeld de corona-crisis, zijn leidinggevenden en medewerkers het daarover eens. Waar wachten we nog op? Lees het boek “Cultuur doe je zelf” en ga concreet aan de slag om jullie organisatiecultuur future-proof te maken.
Cultuur doe je zelf!
Wat kan er beter in je organisatie? Wat de doelen of problemen ook zijn: als je niet wilt dat de organisatiecultuur daarbij hindert - ontwikkel dan een cultuur die helpt! De corona-crisis heeft laten zien hoe veranderlijk onze wereld is. Is jullie cultuur er klaar voor?
Meer weten? Bestel Marcella Bremer's boek “Cultuur doe je zelf - Concreet aan de slag met organisatiecultuur” bij:
© Marcella Bremer, 2020. Alle rechten voorbehouden.
Schrijf je in op de nieuwsbrief én download de paper over Positieve Cultuur: wat zijn de vier elementen van een positieve, productieve organisatiecultuur? Werk kan echt beter en leuker!
We voldoen aan de AVG. Je gegevens zijn veilig.