Organisatiecultuur doe je zelf - hoezo?
In Corona-tijd merk je misschien meer dan normaal van het fenomeen organisatiecultuur. Want cultuur bepaalt “hoe we de dingen hier doen” en dat is aan het veranderen. Niet alleen wat we doen, ook hoe we denken. Wat is er (nu nog) belangrijk? Hoe helpen we elkaar? Hoe word je wendbaar, creatief? Hoe geef je leiding op afstand? Hoe moet het nu verder? Terwijl je je aanpast, merk je het al: cultuur doe je (ook) zelf!
Wat is organisatiecultuur?
Eigenlijk lijkt cultuur wel wat op een onzichtbare olifant. Olifanten staan bekend om hun goede geheugen. De olifant onthoudt waar het water is, zodat de groep overleeft - en als de waterbron niet opdroogt, is dat geheugen dus handig. Maar als de waterbron verandert, moet de olifant in actie komen…
Cultuur ontstaat vanzelf waar mensen samenleven en werken: het is een groepsfenomeen. Mensen vormen samen een cultuur en die cultuur vormt de mensen. Mensen beïnvloeden elkaar in hoe ze denken en voelen, wat ze zeggen en doen. Het bepaalt waar je mee wegkomt en wat juist wordt geprezen, het beïnvloedt hoe hard je werkt (of niet), waar we niet over mogen praten, wat je sociale rang is in de groep, en ga zo maar door. Zo doen we de dingen hier!
Mijn korte werkdefinitie luidt: Organisatiecultuur is wat en hoe we collectief denken en doen.
Zo houdt cultuur zichzelf in stand - en daarmee ook het verleden: “hoe we het hier altijd gedaan hebben”. Cultuur is een conservatieve kopieermachine.
Hoe beïnvloed jij de cultuur?
- We kopiëren elkaar bewust of onbewust en passen ons aan.
- We coachen elkaar direct of indirect - met welgemeend advies, een grapje, een tip.
- We corrigeren elkaar direct of indirect - met een feedback gesprek, spottende opmerkingen, venijnige grapjes of publiekelijke hoon of terechtwijzing.
- We negeren degene die niet doet zoals wij doen - en uiteindelijk sluiten we hem of haar buiten.
Bij iedere actie of interactie neem je een micro-besluit: je gaat akkoord of niet. Akkoord: je conformeert je. Niet akkoord: je stelt het ter discussie of doet het zelf anders: je confronteert. In een sterke cultuur zul je druk voelen om akkoord te gaan en het zo te zeggen of te doen als gebruikelijk is.
Dagelijks en dynamisch: akkoord of niet akkoord in interacties:
- Wat je negeert, dat tolereer je.
- Wat je tolereert, wordt normaal.
- Wat normaal is, wordt gekopieerd.
Stem je toe of zeg je er wat van?
Wees dus alert op wat je wel en niet wil in je team of organisatie. “Wie zwijgt stemt toe.” Of zeg je er wat van? Het negeren van ongewenst gedrag kan overigens tijdelijk wel werken. Maar als het gedrag niet uitdooft, dan moet je het bespreken. Wat je aandacht geeft, groeit. Als je doorvraagt, maak je duidelijk dat het gedrag niet gewenst is. Je geeft aandacht aan hoe het wél zou moeten of hoe iets beter kan.
Het is simpel, maar niet makkelijk om dagelijks via interacties en acties de cultuur te bevestigen of te beïnvloeden. Ook jij levert zo een bijdrage aan de huidige cultuur - om te beginnen binnen je team met directe collega’s. Wat is jouw aandeel?
Voorbeeld: tijdens een vergadering met de CEO waren alle eerste en tweede niveau-leidinggevenden uitgenodigd. De CEO had haast, stelde een vraag en ging de kring rond voor reacties. Aangekomen bij een tweede niveau-leidinggevende, zei hij: “Nee, jij niet, we hebben geen tijd dus alleen de eerste niveau-leidinggevenden graag.”
Wat zou jij doen? In deze vergadering gehoorzaamde iedereen. Het zat niet in de cultuur om tegen de CEO in te gaan, en hiërarchie was duidelijk belangrijk!
Je beslist zelf of je iemand aanspreekt, iets oplost, iemand helpt of niet. Maar de cultuur hindert of helpt daarbij. Cultuur stimuleert het ene gedrag en keurt het andere af. Gebeurt bepaald gedrag regelmatig dan is het deel van de cultuur, zeker als verschillende mensen dat gedrag vertonen.
Dus: vandaar! Cultuur doe je zelf!
- Hoe houd jij de huidige cultuur in stand?
- Wat zou je willen veranderen?
Meer weten? Bestel het boek “Cultuur doe je zelf - Concreet aan de slag met organisatiecultuur” van Marcella Bremer bij:
© Marcella Bremer, 2020. Alle rechten voorbehouden.
Schrijf je in op de nieuwsbrief én download de paper over Positieve Cultuur: wat zijn de vier elementen van een positieve, productieve organisatiecultuur? Werk kan echt beter en leuker!
We voldoen aan de AVG. Je gegevens zijn veilig.